Nhiều năm đã trôi qua, nhưng những cán bộ từng công tác ở trại giam Z30D vẫn nhớ mãi về câu chuyện tình đẹp và đầy cảm động của Châu Phú – một phạm nhân của trại trước đây phạm tội giết người, cướp của khi đang là sinh viên của trường Đại học Sư phạm Huế, phải nhận mức án tù chung thân, đến tận 16 năm sau – khi đã gần 40 tuổi, anh mới được trả tự do, trở về với cuộc sống đời thường. Thế nhưng bất chấp quá khứ tù tội ấy, bất chấp những năm tháng dài mòn mỏi tưởng không bao giờ kết thúc, có một người con gái vẫn chờ đợi anh trở về để cùng anh chung tay xây dựng hạnh phúc. Đám cưới của anh – một đám cưới không có chú rể - một đám cưới vui buồn lẫn lộn nhưng đẹp như cổ tích – sẽ mãi được lưu truyền ở Z30D như một huyền thoại về những tình yêu đích thực nở hoa sau song sắt nhà tù.
Ngày tội lỗi định mệnh của chàng sinh viên Huế Ngày ấy, Châu Phú có chơi thân với một người bạn tên là Trần Kim Hùng, cũng là sinh viên khoa Văn trường Đại học Huế. Cả hai luôn ấp ủ ý định vượt biên vì mơ mộng về một miền đất hứa ở chân trời mới. Châu Phú và Trần Kim Hùng cũng là một trong số đó. Sự nông nổi của tuổi trẻ khiến cả hai anh đều mơ về ngày được đổi đời. Nhưng để vượt biên chẳng phải chuyện dễ. Muốn đi, mỗi người ít ra cũng phải nộp vài cây vàng cho các “cò” trong đường dây vượt biên ra nước ngoài. Trong lúc bế tắc vì không có tiền đi vượt biên, Trần Kim Hùng đã nghĩ đến người dì họ của mình ở trong Sài Gòn, một người đàn bà giàu có sống ở Sài Gòn và nung nấu ý định cướp tài sản của dì. Hùng đã rủ Châu Phú cùng tham gia. Không một chút mảy may nghi ngờ, người phụ nữ ấy đã đón tiếp hai đứa cháu nồng nhiệt và hiếu khách, nhưng một buổi sáng, khi cả nhà đi vắng, chỉ còn dì Hùng ở nhà, Hùng và Châu Phú đã bắt trói người đàn bà vô tội ấy rồi siết cổ cho đến chết. Sau khi gây án xong, cả hai phá két, cướp đi toàn bộ tài sản có trong đó rồi bỏ trốn. Chỉ vài ngày sau, trong lúc lang thang tìm đường vượt biên, Trần Kim Hùng và Châu Phú đã bị đội săn bắt cướp của Công an TP. Hồ Chí Minh bắt giữ.
Ước mơ “đổi đời” ở miền đất mới tan tành, cánh cửa tương lai coi như khép lại vĩnh viễn. Ngày bị đưa ra xét xử, Trần Kim Hùng bị tuyên án tử hình, Châu Phú bị xử mức án tù chung thân. Những ngày nằm trong trại tạm giam, hai chàng sinh viên văn khoa Huế đã bàng hoàng với chính mình, khi nghĩ lại những việc làm tồi tệ mà mình đã gây ra. Càng ân hận, càng day dứt bao nhiêu, họ càng mong được đền tội bấy nhiêu, để lương tâm được thanh thản.
Khoảnh khắc kì diệu khi lương tri thức tỉnh, Châu Phú để lại một người mẹ già chết đứng chết ngồi, khóc từ ngày này sang ngày khác khi nghe tin đứa con trai hiền lành mà mình đặt kì vọng bấy lâu phạm tội giết người. Vào tù, Châu Phú để lại một cô người yêu xinh đẹp vẫn còn chưa hết bàng hoàng, không dám tin vào sự thật bẽ bàng rằng người yêu mình là một kẻ sát nhân. Những ngày ở trong trại giam, người thanh niên trẻ tuổi ấy đã thấm thía đủ nỗi đau khi hiểu rằng mình không chỉ đánh mất đi tương lai, không chỉ đánh mất đi tự do, đánh mất đi hạnh phúc của mình; anh hiểu rằng những việc anh gây ra cũng là đòn đánh chí mạng đối với những người yêu thương anh.
Sau khi thành án, Châu Phú được chuyển về thi hành án phạt tù tại trại giam Z30D. Thời gian đầu mới về trại giam, trong tâm trạng của một kẻ hoàn toàn mất phương hướng vào cuộc sống, vô cùng chán chường, tuyệt vọng. Nhớ mẹ, nhớ người yêu đến quay quắt, suốt một giai đoạn dài, Châu Phú nung nấu ý định trốn trại. Tháng 7/1994, rừng bạch đàn của trại giam Z30D xảy ra một vụ cháy lớn và anh nhận ra ngay đây chính là thời cơ cho cuộc vượt ngục của mình – thời cơ có một không hai để thoát khỏi ngục tù. Vì thế, Châu Phú núp vào một bụi rậm, lên kế hoạch chạy chốn. Nhưng chính thời khắc đó, cuộc đấu tranh sinh tồn trong con người anh, cuộc đấu tranh giữa thiện và ác, giữa tốt và xấu bỗng bùng lên dữ dội, bởi có một sự việc bất ngờ xảy ra, đã khiến Châu Phú không thể làm ngơ. Hôm đó, Phó Giám thị Hồ Thanh Đình đã lao vào biển lửa cõng một người trên lưng, còn một tay xốc vai một phạm nhân khác. Cứu được 2 phạm nhân ra, cũng là lúc chân của Hồ Thanh Đình bị bỏng nặng. Nhưng khi biết vẫn còn một phạm nhân kẹt lại trong đám cháy, không một chút chần chừ, ông lại tiếp tục lao vào. Lúc đó, có một người đã khuyên ông: “Đừng vào đó nữa, nguy hiểm lắm. Chỉ còn một phạm nhân trong đó, chưa chắc ông đã tìm được. Ông vào đó còn có thể nguy hiểm đến tính mạng”. Nhưng Hồ Thanh Đình đã đáp lại: “Phạm nhân thì cũng là con người. Còn hi vọng thì còn phải cứu. Là cán bộ, tôi phải có trách nhiệm bảo vệ họ”. Nói rồi ông lao vào giữa biển lửa, tìm cách cứu phạm nhân thứ 3. Lúc ấy, đứng trong bụi rậm, Châu Phú đã nghe được những lời nói đó của Phó Giám thị Hồ Thanh Đình – những lời nói khiến lương tri của Châu Phú thức tỉnh.
Và khi thấy vị Phó Giám thị ấy xốc người phạm nhân cuối cùng trên vai lao ra khỏi biển lửa và ngất đi ngay sau đó vì kiệt sức và bị ngạt khói, thì Châu Phú đã tỉnh ngộ. Châu Phú bước ra khỏi bụi rậm, cùng lao vào dập lửa, cứu rừng, cứu trại với các cán bộ quản giáo và các phạm nhân khác có mặt ở đó. Sau này có dịp tâm sự với các cán bộ trại Z30D, Châu Phú đã nói, khi thấy Phó Giám thị Hồ Thanh Đình lao vào đám cháy cứu phạm nhân, Châu Phú đã vô cùng hổ thẹn khi nhìn lại mình.
Sau lần đó, vì dũng cảm chữa cháy, Châu Phú được khen thưởng vì đã có tinh thần xả thân trong đám cháy. Và phần thưởng là một món quà không thể ý nghĩa hơn với anh vào thời điểm đó: 8 giờ quý giá được gặp gỡ người yêu trong phòng hạnh phúc trại giam. Trước khi vào trại giam, Châu Phú có một mối tình đẹp với Ngọc Điệp, cô gái sinh ra và lớn lên ở cao nguyên Lâm Đồng. Đều là sinh viên khoa Văn, đều đang trên con đường trở thành những người thầy, người cô đứng trên bục giảng. Tội lỗi mà anh phạm phải, cái án tù chung thân mà anh mang trên người tưởng như đã vĩnh viễn chia cách cuộc đời anh và người con gái ấy. Những lần chị lên thăm nuôi anh, anh từ chối không gặp, dù lúc đó lòng anh quặn thắt. Trong lá thư viết về cho người yêu, anh khuyên chị đi lấy chồng. Anh tránh mặt chị và tránh luôn cả tình yêu chị dành cho anh, bởi sâu thẳm trong trái tim anh, anh hiểu rằng anh không còn xứng đáng với một người con gái như chị. Nhưng chị thì không nghĩ thế… Ngày nhận được tin anh phạm tội giết người, chị như chết cả cõi lòng. Giận thì giận, nhưng thương thì vẫn thương. Chị giận anh gây ra tội lớn để đến nỗi tương lai bị hủy hoại, chị giận anh làm cho mẹ già đau khổ, gia đình tan nát. Nhưng chị biết, dù anh có như thế nào, thì tình yêu chị dành cho anh vẫn không hề thay đổi.
Khi gặp anh trong bộ quần áo phạm nhân, chị đã nói chị sẽ đợi anh đến ngày anh trở về, để cùng anh xây dựng lại hạnh phúc và bắt đầu tìm kiếm tương lai. Tình yêu mà chị dành cho anh đã khiến anh không biết bao lần ứa nước mắt vì xúc động. Những ngày ở trong trại giam, chị là niềm hi vọng của anh, là hạnh phúc của anh, là tất cả những gì tươi sáng nhất mà anh có khi nghĩ đến ngày trở về. Anh chẳng dám nhờ cậy chị, nhưng tự chị đã không ít lần vượt gần 1000km từ Đà Lạt ra Huế để gặp gỡ mẹ anh, động viên mẹ anh, để chăm sóc bà. Tội bất hiếu của anh với mẹ, chính chị là người gánh vác. Anh không thể chăm sóc, nuôi dưỡng mẹ già, chị ở ngoài vừa đi dạy học, vừa tranh thủ thức thâu đêm đan len kiếm thêm tiền nuôi dưỡng mẹ anh. 10 năm con trai đi tù, là 10 năm mẹ anh sống trong đau khổ. Nỗi đau đã đánh gục bà, khiến bà hoàn toàn suy sụp sau 10 năm chờ đợi, khiến bà không thể đợi được đến ngày chờ đợi đứa con trai lầm lỡ trở về. Khi biết mẹ anh đã sắp gần đất xa trời, chính chị là người đề nghị với anh một đám cưới chạy tang.
Đám cưới của anh chị đã nhận được sự ủng hộ nhiệt tình của cả trại giam Z30D. Đám cưới có đủ lễ nghi, đủ thủ tục, cô dâu được rước từ Đà Lạt về Huế. Nhưng đám cưới ấy không có chú rể. Ngày chị về làm dâu nhà anh, chỉ có mẹ anh nghẹn ngào đón chị trong mừng tủi. Ngày hôm đó, trong trại giam, anh nhận được lẵng hoa chúc mừng của Ban Giám thị trại, nhận được lời chúc phúc và quà cưới của các bạn tù mà ứa nước mắt. “Đêm tân hôn”, chú rể - là anh – nằm trong trại giam và òa khóc, vừa vì hạnh phúc nghẹn ngào, vừa vì xót xa ân hận, vừa vì biết ơn, vừa vì yêu thương mãnh liệt. Không được ở bên chị trong ngày cưới, nhưng với anh, chị mãi là cô dâu đẹp nhất.
“Đêm tân hôn”, cô dâu – là chị - cặm cụi ngồi chăm sóc mẹ chồng thâu đêm suốt sáng, cố nuốt ngược nước mắt vào lòng để quên đi nỗi cô đơn không thể nói được thành lời trong ngày vu quy của mình. Thế nhưng chị vẫn biết mình đúng khi làm theo lời trái tim mách bảo. Chị đã ở bên mẹ anh, chăm sóc bà những ngày cuối đời, thay anh bù đắp một phần chữ Hiếu của phận làm con mà anh đã không thực hiện được. Tôi không biết anh là người đàn ông may mắn đến thế nào mới có được một người phụ nữ nhân ái và hi sinh đến thế trong cuộc đời mình. Nhưng tôi tin anh là người hiểu rõ hơn ai hết sự may mắn và hạnh phúc của mình, là người trân trọng hơn ai hết người phụ nữ mà số phận ban tặng cho anh. Suốt những năm anh ở tù, chị vẫn đều đặn thăm nuôi anh, vẫn là người vợ tuyệt vời của anh. Vài tháng một lần, chị xuống trại giam thăm anh. Căn phòng hạnh phúc giản dị trong trại giam Z30D chính là nơi đã chứng kiến tình yêu của anh chị, nơi đã chứng kiến sự chờ đợi, sự hi sinh và lòng nhân ái vô tận của chị dành cho anh.
Năm 2002, cuối cùng thì ngày hạnh phúc của anh chị cũng đến. Ngày đó, chị đứng ở cổng trại đón anh, đưa anh về và bắt đầu cùng anh làm lại cuộc đời, vượt qua những sai lầm và vấp ngã, vượt qua những nỗi đau và mất mát. Chị đã đợi được anh về, cùng anh vượt qua 16 năm dài tù tội. Chẳng có lí do gì khiến họ nghi ngờ vào hạnh phúc mà họ sẽ có sau này, sau khi đã cùng nhau trải qua một chặng đường dài gian khổ đến thế. Đó chính là món quà mà cuộc sống dành cho chị, người phụ nữ với tình yêu vĩ đại và đức hi sinh phi thường. Đó là một cái kết đẹp dành cho chị và anh – một cái kết đẹp cho một mối tình đích thực phía sau song sắt nhà tù.
